[ Autor był lekarzem polsko-włoskiej wyprawy na Mt. Everest w 1995 r., podczas której inny łodzianin Piotr Pustelnik wraz z Ryszardem Pawłowskim z Katowic stanęli na szczycie jako dziewiąty i dziesiąty Polak. ]
Cz. 1 | Cz. 2 | Cz. 3 | Cz. 4 | Cz. 5 | Cz. 6 | Cz. 7
Hinduski rachmistrz, dokonując obliczeń danych serii pomiarów gór wykonanych w latach 1845-1850, z ogromnym zaskoczeniem stwierdził, że góra oznaczona kryptonimem Peak XV ma wysokość 8840 m, czyli jest zdecydowanie wyższa niż Kanchendzonga, uznawana do tej pory za najwyższy szczyt Ziemi.
Jak głosi anegdota, tenże urzędnik, po kilkakrotnym sprawdzeniu wyników, bez pukania wpadł do gabinetu dyrektora Survey of India w Kalkucie - generała Andrew Waugha, z okrzykiem: "Panie generale, odkryłem najwyższą górę na świecie!". Generał, nie wyjmując fajki z ust, odpowiedział: "Jeśli to nie jest prawdą, to pan już u mnie nie pracuje".
Pomiary dokonane z 11 stanowisk położonych na nizinie indyjskiej, w przeciętnej odległości 160 km od góry, wykazały 8840 m n.p.m. Pomiar różni się tylko o 8 m od aktualnie przyjętej wysokości 8848 m n.p.m. Nikt wówczas nie potrafił podać krajowej nazwy tego szczytu. Sir Andrew Waugh wystąpił z propozycją nadania mu nazwy Mount Everest, na cześć swego poprzednika i inicjatora pomiarów himalajskich, pułkownika George'a Everesta. Mimo licznych sprzeciwów nazwa ta oficjalnie została przyjęta w 1856 r.
Sprawa nazwy krajowej w dalszym ciągu pozostawała otwarta. Fakt jej braku wydaje się tym bardziej dziwny, że liczne, znacznie niższe wierzchołki nazwy swe posiadały. Otóż Everest otoczony jest potężnymi grzbietami górskimi, które prawie w całości przesłaniają jego sylwetkę, pozostawiając jedynie widoczną z dolin piramidę szczytową. Znakomity badacz i topograf angielski płk L. A. Waddel wspominał, że Tybetańczycy używają nazwy Chomo-Kangkar, co znaczy Śnieżny Szczyt Bogini. Tybetańska nazwa Chomo-Lungma w literaturze pojawiła się w 1910 roku, gdy Charles Granville-Bruce podał ją w swej książce "Twenty years of Himalaya". Gdy na dodatek kierownik pierwszej wyprawy na Everest w 1921 r., płk Charles Kenneth Howard-Bury ogłosił, że szczyt ten od dawna znany jest w Tybecie pod nazwą Chomo-Lungma, co oznacza Bogini Matka Kraju lub Gór wydawało się, że wszystkie wątpliwości i spory zostały rozwiązane. Tymczasem okazało się, że oficjalne pozwolenie dalajlamy dla wyprawy brytyjskiej nie dotyczy samego szczytu, lecz krainy zwanej Chama-Lung, co oznacza "Ptasi Kraj".
Spory o nazwę rozgorzały, jednak powoli samo życie zaczęło je łagodzić i dziś nazwa Chomolungma jest równie często używana jak Mount Everest. Ponieważ jednak góra ta stanowi granicę pomiędzy Nepalem a Chinami, Nepalczycy nie chcieli być gorsi od Tybetańczyków i aktualnie bardzo forsują swą nazwę tej góry: Sagarmatha. Jest ona używana tylko w Nepalu.
W chwili odkrycia najwyższej góry świata himalaizm jeszcze nie istniał i trzeba było czekać lat 80. i 90. ubiegłego stulecia, kiedy to pierwsze wyprawy Conwaya, Freshfielda czy Mummery'ego odkrywały Himalaje dla wspinaczy. Jednak wyprawy te nawet nie zbliżyły się do Everestu. Myśl o ataku na ten szczyt pojawiła się w 1892 r. w artykule zamieszczonym w miesięczniku "Nineteenth Century", a napisanym przez świetnego alpinistę angielskiego Clintona Denta. Późniejsze inicjatywy licznych wspinaczy skutecznie torpedowane były przez polityków, którzy nie chcieli angażować się w sprawę załatwienia pozwolenia na działalność wysokogórską w tym regionie. A pamiętać należy, że w tym czasie zarówno Tybet jak i Nepal były krajami zamkniętymi dla Europejczyków.
Mimo tych wszystkich trudności w 1921 r. rusza pierwsza rekonesansowa wyprawa angielska pod kierownictwem płk C. K. Howarda-Bury'ego. W skład wyprawy wchodzi czterech naukowców i czterech alpinistów, a wśród nich George Herbert Leigh Mallory - człowiek Everestu, który resztę swego życia poświęcił tej górze. Ponieważ Nepal nadal nie otwierał swych granic, alpiniści od Dardżilingu, dokąd dojechali pociągiem, wyruszyli w około 350-kilometrowy marsz przez Indie i Wyżynę Tybetańską. Baza została założona 19 czerwca w Tigri, skąd poszczególne grupy badały możliwość dojścia pod górę. Mallory i Bullock po paru dniach wędrówki założyli stały obóz tuż obok słynnego klasztoru Rongbuk. 1 lipca Mallory zauważył dużą przełęcz oddzielającą masyw Everestu od leżącego na północ siedmiotysięcznego szczytu. Przełęcz o wysokości 7060 m nazwał Chang-La, czyli Przełęcz Północna, natomiast szczyt - Chang-tse, czyli Szczyt Północny. Idąc w kierunku Everestu zauważyli po wschodniej stronie lodowca Rongbuk wpływający do niego spory potok. Nie zwrócili jednak na niego szczególnej uwagi, co kosztowało wyprawę ponad dwa miesiące opóźnienia. Potok ten wypływa bowiem z lodowca Rongbuk Wschodni (Rongphu Shar), który stanowi najszybszą i najdogodniejszą drogę do Przełęczy Północnej. Szukano dostępu do Everestu poprzez dolinę Kamy i lodowiec Kangchung. Nie zbadano jednak - znów błąd - przełęczy Raphu-La stanowiącej łatwą drogę do lodowca Rongbuk Wschodni.
19 lipca nieustannie szukając drogi podejścia pod swą górę, dwójka Mallory i Bullock wchodzą na przełęcz pomiędzy Pumori i Lingtrentse. Ujrzeli z niej południową stronę Everestu, zerwę lodowca Khumbu i leżące pomiędzy skalnymi ścianami sanktuarium, któremu Mallory nadał walijską nazwę Western Cwm, czyli Zachodni Kocioł. Zejście jednak do kotła z przełęczy, na której byli, czy też z leżącej niedaleko przełęczy Lho-La, nie wydawało im się możliwe. 23 września ta sama dwójka wraz z topografem Wheelerem odnalazła w końcu dojście do lodowca Rongbuk Wschodni i następnego dnia po kilkugodzinnej wspinaczce osiągnięto Chang-La. Zadanie wyprawy rekonesansowej zostało spełnione. Topografia Everestu stała się jasna. Sądzono, że żebro doprowadzające od Przełęczy Północnej do grani północno-wschodniej stanowi najlepszą i najłatwiejszą drogę na wierzchołek.
O tym, jak bardzo się mylono, w następnym odcinku.
Cd.: Część 2
Akademicki Klub Górski w Łodzi - Strona Domowa
Data ostatniej modyfikacji (Last modified): 1998.11.13.