[ Autor byl lekarzem polsko-wloskiej wyprawy na Mt. Everest w 1995 r., podczas ktorej inny lodzianin Piotr Pustelnik wraz z Ryszardem Pawlowskim z Katowic staneli na szczycie jako dziewiaty i dziesiaty Polak. ]
Cz. 1 | Cz. 2 | Cz. 3 | Cz. 4 | Cz. 5 | Cz. 6 | Cz. 7
Hinduski rachmistrz, dokonujac obliczen danych serii pomiarow gor wykonanych w latach 1845-1850, z ogromnym zaskoczeniem stwierdzil, ze gora oznaczona kryptonimem Peak XV ma wysokosc 8840 m, czyli jest zdecydowanie wyzsza niz Kanchendzonga, uznawana do tej pory za najwyzszy szczyt Ziemi.
Jak glosi anegdota, tenze urzednik, po kilkakrotnym sprawdzeniu wynikow, bez pukania wpadl do gabinetu dyrektora Survey of India w Kalkucie - generala Andrew Waugha, z okrzykiem: "Panie generale, odkrylem najwyzsza gore na swiecie!". General, nie wyjmujac fajki z ust, odpowiedzial: "Jesli to nie jest prawda, to pan juz u mnie nie pracuje".
Pomiary dokonane z 11 stanowisk polozonych na nizinie indyjskiej, w przecietnej odleglosci 160 km od gory, wykazaly 8840 m n.p.m. Pomiar rozni sie tylko o 8 m od aktualnie przyjetej wysokosci 8848 m n.p.m. Nikt wowczas nie potrafil podac krajowej nazwy tego szczytu. Sir Andrew Waugh wystapil z propozycja nadania mu nazwy Mount Everest, na czesc swego poprzednika i inicjatora pomiarow himalajskich, pulkownika George'a Everesta. Mimo licznych sprzeciwow nazwa ta oficjalnie zostala przyjeta w 1856 r.
Sprawa nazwy krajowej w dalszym ciagu pozostawala otwarta. Fakt jej braku wydaje sie tym bardziej dziwny, ze liczne, znacznie nizsze wierzcholki nazwy swe posiadaly. Otoz Everest otoczony jest poteznymi grzbietami gorskimi, ktore prawie w calosci przeslaniaja jego sylwetke, pozostawiajac jedynie widoczna z dolin piramide szczytowa. Znakomity badacz i topograf angielski plk L. A. Waddel wspominal, ze Tybetanczycy uzywaja nazwy Chomo-Kangkar, co znaczy Sniezny Szczyt Bogini. Tybetanska nazwa Chomo-Lungma w literaturze pojawila sie w 1910 roku, gdy Charles Granville-Bruce podal ja w swej ksiazce "Twenty years of Himalaya". Gdy na dodatek kierownik pierwszej wyprawy na Everest w 1921 r., plk Charles Kenneth Howard-Bury oglosil, ze szczyt ten od dawna znany jest w Tybecie pod nazwa Chomo-Lungma, co oznacza Bogini Matka Kraju lub Gor wydawalo sie, ze wszystkie watpliwosci i spory zostaly rozwiazane. Tymczasem okazalo sie, ze oficjalne pozwolenie dalajlamy dla wyprawy brytyjskiej nie dotyczy samego szczytu, lecz krainy zwanej Chama-Lung, co oznacza "Ptasi Kraj".
Spory o nazwe rozgorzaly, jednak powoli samo zycie zaczelo je lagodzic i dzis nazwa Chomolungma jest rownie czesto uzywana jak Mount Everest. Poniewaz jednak gora ta stanowi granice pomiedzy Nepalem a Chinami, Nepalczycy nie chcieli byc gorsi od Tybetanczykow i aktualnie bardzo forsuja swa nazwe tej gory: Sagarmatha. Jest ona uzywana tylko w Nepalu.
W chwili odkrycia najwyzszej gory swiata himalaizm jeszcze nie istnial i trzeba bylo czekac lat 80. i 90. ubieglego stulecia, kiedy to pierwsze wyprawy Conwaya, Freshfielda czy Mummery'ego odkrywaly Himalaje dla wspinaczy. Jednak wyprawy te nawet nie zblizyly sie do Everestu. Mysl o ataku na ten szczyt pojawila sie w 1892 r. w artykule zamieszczonym w miesieczniku "Nineteenth Century", a napisanym przez swietnego alpiniste angielskiego Clintona Denta. Pozniejsze inicjatywy licznych wspinaczy skutecznie torpedowane byly przez politykow, ktorzy nie chcieli angazowac sie w sprawe zalatwienia pozwolenia na dzialalnosc wysokogorska w tym regionie. A pamietac nalezy, ze w tym czasie zarowno Tybet jak i Nepal byly krajami zamknietymi dla Europejczykow.
Mimo tych wszystkich trudnosci w 1921 r. rusza pierwsza rekonesansowa wyprawa angielska pod kierownictwem plk C. K. Howarda-Bury'ego. W sklad wyprawy wchodzi czterech naukowcow i czterech alpinistow, a wsrod nich George Herbert Leigh Mallory - czlowiek Everestu, ktory reszte swego zycia poswiecil tej gorze. Poniewaz Nepal nadal nie otwieral swych granic, alpinisci od Dardzilingu, dokad dojechali pociagiem, wyruszyli w okolo 350-kilometrowy marsz przez Indie i Wyzyne Tybetanska. Baza zostala zalozona 19 czerwca w Tigri, skad poszczegolne grupy badaly mozliwosc dojscia pod gore. Mallory i Bullock po paru dniach wedrowki zalozyli staly oboz tuz obok slynnego klasztoru Rongbuk. 1 lipca Mallory zauwazyl duza przelecz oddzielajaca masyw Everestu od lezacego na polnoc siedmiotysiecznego szczytu. Przelecz o wysokosci 7060 m nazwal Chang-La, czyli Przelecz Polnocna, natomiast szczyt - Chang-tse, czyli Szczyt Polnocny. Idac w kierunku Everestu zauwazyli po wschodniej stronie lodowca Rongbuk wplywajacy do niego spory potok. Nie zwrocili jednak na niego szczegolnej uwagi, co kosztowalo wyprawe ponad dwa miesiace opoznienia. Potok ten wyplywa bowiem z lodowca Rongbuk Wschodni (Rongphu Shar), ktory stanowi najszybsza i najdogodniejsza droge do Przeleczy Polnocnej. Szukano dostepu do Everestu poprzez doline Kamy i lodowiec Kangchung. Nie zbadano jednak - znow blad - przeleczy Raphu-La stanowiacej latwa droge do lodowca Rongbuk Wschodni.
19 lipca nieustannie szukajac drogi podejscia pod swa gore, dwojka Mallory i Bullock wchodza na przelecz pomiedzy Pumori i Lingtrentse. Ujrzeli z niej poludniowa strone Everestu, zerwe lodowca Khumbu i lezace pomiedzy skalnymi scianami sanktuarium, ktoremu Mallory nadal walijska nazwe Western Cwm, czyli Zachodni Kociol. Zejscie jednak do kotla z przeleczy, na ktorej byli, czy tez z lezacej niedaleko przeleczy Lho-La, nie wydawalo im sie mozliwe. 23 wrzesnia ta sama dwojka wraz z topografem Wheelerem odnalazla w koncu dojscie do lodowca Rongbuk Wschodni i nastepnego dnia po kilkugodzinnej wspinaczce osiagnieto Chang-La. Zadanie wyprawy rekonesansowej zostalo spelnione. Topografia Everestu stala sie jasna. Sadzono, ze zebro doprowadzajace od Przeleczy Polnocnej do grani polnocno-wschodniej stanowi najlepsza i najlatwiejsza droge na wierzcholek.
O tym, jak bardzo sie mylono, w nastepnym odcinku.
Cd.: Czesc 2
Akademicki Klub Gorski w Lodzi - Strona Domowa
Data ostatniej modyfikacji (Last modified): 1998.11.13.